معلوم اجمالیحکم یا موضوعِ متعلق علم اجمالی را معلوم اجمالی گویند. ۱ - تعریف معلوم اجمالیمعلوم اجمالی، مقابل معلوم تفصیلی، و به معنای هر چیزی (حکم یا موضوعی) است که علم اجمالی به آن تعلق می‌گیرد؛ برای مثال، در جایی که شخص، به وجوب نماز ظهر یا جمعه علم اجمالی دارد، معلوم اجمالی او وجوب نماز می‌باشد، هر چند تردید دارد که وجوب نماز، در ضمن مصداق نماز ظهر بر عهده او آمده است یا در ضمن مصداق نماز جمعه. بنابراین، معلوم در علم اجمالی از آن جهت که در نزد نفس حاضر است (معلوم بالذات)، اجمال و تردید در آن راه ندارد، اما از جهت تطبیق آن با مصداق خارجی (معلوم بالعرض)، در آن اجمال و تردید وجود دارد. به طور خلاصه، متعلق علم اجمالی عنوان جامع میان اطراف علم اجمالی است که اعم از حکم و موضوع می‌باشد و از جهت حضور در ذهن، معلوم تفصیلی است، ولی از جهت مصداق خارجی، در آن اجمال و تردید وجود دارد. [۳]
کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، ص۴۰۷.
[۵]
الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی، ایروانی، باقر، ج۳، ص۳۱۹.
[۹]
تحریرات فی الاصول، خمینی، مصطفی، ج۳، ص۱۰۵.
۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۷۵۳، برگرفته از مقاله «معلوم اجمالی». |